У 2004 годзе па ініцыятыве Міністэрства адукацыі РБ і Беларускай праваслаўнай царквы быў створаны Інстытут тэалогіі імя святых Кірылы і Мяфодзія. Асноўная мэта яго дзейнасці – падрыхтоўка кадраў у галіне філасофскай антрапалогіі, тэалогіі і рэлігіязнаўства.

Падчас навучання студэнты знаёмяцца з разнастайнымі дысцыплінамі. Вельмі шмат гісторыі, таму часам ІТ звязваюць з гістарычным факультэтам. Аляксандр зазначае: «Кафедра Багаслоўя цалкам звязана з гісторыяй царквы, і ў ёй выкладаюць настаўнікі, звязаныя з гістфакам (Тарканеўскі, Бендзін)».

Як паведамляе сайт ІТ, студэнты атрымліваюць адукацыю згодна з пяццю цыкламі дысцыплін: гуманітарнай, філалагічнай, псіхолага-педагагічнай, тэалагічнай і рэлігіязнаўчай падрыхтоўкі.

«Трэба адзначыць тое, што мы з'яўляемся часткай БДУ, таму ў нас ёсць і агульна-гуманітарныя прадметы (педагогіка, як прыклад). Але, калі казаць, напрыклад, пра філасофію, то ў нас яе значна больш. Таксама трэба адзначыць, што прадметы, звязаныя выключна з Багаслоўем (дагматыка, як прыклад) - ёсць толькі ў нас ( і ў розных царкоўных установах аля семінарыі, але з свецкіх - мы адзіныя, хто мае гэтыя прадметы)».

Яшчэ ў ІТ існуюць прадметы на выбар, якія для студэнтаў з'яўляюцца самымі цікавымі. Напрыклад, гісторыя Рэчы Паспалітай і ПЦ (Палітычны Кантэкст), гісторыя эзатэрычных навучанняў у межах хрысціянскай апалагетыкі.

Нягледзячы на тое, што адным з ініцыятараў стварэння ІТ з'яўляецца праваслаўная царква, адукацыю там могуць атрымаць прадстаўнікі розных канфесій і веравызнанняў і нават агностыкі і атэісты (калі ў іх атрымаецца звыкнуцца з асаблвасцямі гэтай установы).

З першага погляду, паступіць у ІТ вельмі лёгка: здаць 3 ЦТ (гісторыя Беларусі, грамадазнаўста і мову на выбар) і набраць параўнальна невялікую суму балаў, якая ў 2018 годзе склала 163 балы. Але існуе спецыяльнае патрабаванне: ў абітурыента павінна быць рэкамендацыя ад духаўніка (святар, да якога ты ідзеш на Еўхарыстыю ці пакаянне). І гэта не проста паперка, а амаль дакумент, з пячаткай храма, подпісам святара і тваёй характарыстыкай. Патрабаванне было ўведзена ў той час, калі змяніўся мітрапаліт.

А ідуць сюды такія людзі, як Аляксандр, якія хочуць «і «гуманітаршчыну», і магчымаць даць людзям нешта добрае (калі атрымаецца стаць святаром)».

Але цікава, ці ідуць у ІТ студэнты свядома або на іх уплываюць іншыя фактары, як, напрыклад, вышэй акрэсленая невялікая колькасць балаў? Святар Святаслаў кажа, што, безумоўна, ёсць «вяпадковыя людзі», але большасць разумее, куды ідзе. Гэта праяўляецца ў тым, што за плячыма многіх першакурснікаў адчуваецца вопыт нядзельнай школы і прыходскага служэння, ў іх зацікаўленнасці ў царкоўна-грамадскіх мерапрыемствах, напрыклад Кірыла-Мяфодзіеўскіх чытаннях. Бо для навучання ў ІТ недастаткова пэўных талетаў і ведаў, важны склад духа, яго пакліканне да багаслоўя.

Не, такіх слоў вы не пачуеце ні ў якім разе ў сценах Інстытута тэалогіі. Безумоўна, там вучацца не толькі веруючыя людзі, але і тыя, каму проста падабаецца рэлігія і яе сацыяльна-культурны аспект. Студэнты агностыкі пра свае погляды выкладчыкам не кажуць, бо выкладчыкі ўсе вернікі, а прыкладна палова нават з'яўляецца духоўнымі асобамі. Сярод студэнтаў сітуацыя ў разы больш дэмакратычная. Саша каментуе: «Калі камусьці нехта не падабаецца, то гэта па-хрысціянску ўтрымліваецца ўнутры, каб не пашкодзіць нікому. Канфліктаў няма, бо калі на такую маленькую ўстанову адукацыі яны былі , то ўсё было б у нейкай фарбе «непрыязнасці ды варожасці». А ў нас усё мірна!»

Каментарый святара Святаслава даказвае той факт, што студэнты свае агнастычныя погляды хаваюць ад выкладчыкаў. Ён кажа, што такія людзі таксама спрабавалі паступаць у Інстытут тэалогі, ім адразу расказваюць пра асаблівыя правілы духоўнай адукацыі, якія фарміруюць уклад жыцця, пастаянна звязаны з богаслужэннямі. Гэтым студэнтам ніхто не адмаўляе, бо яны могуць змяніць свой светапогляд падчас навучання.

Студэнты БДУ, якія часта наведваюць агульнаўніверсітэцкія мерапрыемствы, заўсёды заўважаюць адсутнасць на іх студэнтаў-тэолагаў. Самі яны не адмаўляюць існавання гэтай праблемы і нават здзіўляюцца з яе. Аляксандр вызначыў 4 асноўныя прычыны: "Па-першае, нас самі не завуць, бо ІТ намінальна БДУ, а так існуе асобна. Па-другое, нас самі не завуць, бо «жахліва выклікаць гэтых папоў некуды, архаікай сваёй тут будуць пужаць людзей». Па-трэцяе, нас самі не завуць, бо нас няшмат, ды і людзі трохі пасіўныя. Па-чацвёртае, нас завуць, але навіны не даходзяць, бо нам вучэбна-метадычны аддзел прапануе толькі тыя навіны, што могуць быць «цікавыя студэнтам ІТ».

Тэалогія адносіцца да гуманітарных навук, і, як усе студэнты, якія заканчваюць такі накірунак, студэнты-тэолагі стаяць перад цяжкім пытаннем, куды ісці працаваць? «Як нам напачатку казалі: «Можам зрабіць так, каб працавалі, дзе вы б жадалі» *пасміхаецца*, але ў большасці выпадкаў гэта сацыяльныя працоўныя: настаўнікі (ці школ, ці ВНУ). Некаторыя ідуць пасля гэтага ў святары, але іх не так шмат зараз. Аднойчы прапаноўвалі працаваць у МУС, у якасці дапаможнікаў па рэлігійных справах, але гэта выпадкі не частыя».

Са свайго боку святар Святаслаў таксама зазначае, што варыянтаў шмат, але, як і на астатніх факультэтах БДУ, трэба пачынаць шукаць сваё месца яшчэ падчас навучання, бо нікога не будуць пасля выпускнога сутракаць працадаўцы і адлаўліваць для сябе.

Якое ўражанне ўзнікае, калі вы чуеце назву Інстытута тэалогіі? У мяне менавіта такое, як і ў большасці: мясціна будучых бацюшак. Але студэнты цалкам не згодны. Аляксандр зазначае: адзінае, што звязвае ІТ з семінарыямі - тэалагічны кірунак і духоўнасць, але па метадах навучання і дысцыпліне - ёсць адрозненні ад семінарый. У Інстытуце тэалогіі ўсё не так строга, большая частка жыцця студэнтаў праводзіцца па-за межамі ўніверсітэта, а таксама студэнты могуць абіраць не толькі святарскі накірунак пасля заканчэння вучобы. «Кафедра рэлігіязнаўства, увогуле, квітэсэнцыя вольнасці, бо ў ёй ты можаш займацца любой навуковай тэмай, якая будзе трохі звязана з рэлігійнасцю (сацыялогія, філасофія, гісторыя і г.д.)».

Паўстае пытанне: да якой жа галіны жыцця чалавека адносіцца Інстытут тэалогіі (да свецкай або духоўнай)? Святар Святаслаў, за плячыма якога гады жыцця, звязаныя і з інстытутам, і з святарскай акадэміяй, кажа, што інстытут тэалогіі – гэта духоўная адукацыя ў сістэме свецкага. ІТ – з'ява выключная, бо гэта ён дае адзіную ў Беларусі магчымасць атрымання багаслоўскай адукацыі жанчынамі і дыплома дзяржаўнага ўзору, а самае галоўнае - ІТ дае магчымасць уключэння тэалогіі у сістэму свецкіх навуковых ведаў. У выніку Інстыут тэалогіі па статусе – свецкае ВНУ, а па змесце нясе ў сабе асноўныя рысы духоўнай адукацыі.